Welke mensen zorgen ervoor dat bewegwijzering in Nederland tiptop in orde is? In deze (mini)serie laten we medewerkers van de NBd met een bijzonder verhaal aan het woord. De aftrap: Berna Lootsma-Lamb, die 23 jaar geleden ‘toevallig’ als bordentekenaar bij de ANWB terechtkwam. Haar creatieve ‘ei’ legt ze ondertussen in haar eigen atelier.
Toen er begin vorig jaar binnen de NBd gepolst werd wie er interesse had om een educatief project te trekken, stak Berna vrijwel direct haar hand op. Het jubileumjaar rondom 125 jaar bewegwijzering was in aantocht en er moest ook ‘iets’ met kinderen gebeuren. Berna: ‘Van mijn jongens, een van 10 en een tweeling van 8, weet ik hoe verfrissend en creatief ze zijn op die leeftijd. Het leek me mooi met die doelgroep aan de slag te gaan.’ Uiteindelijk werd uit verschillende partijen het bureau ConsultingKids gekozen; zij hadden een mooi plan om samen met kinderen uit groep 7 en 8 na te denken over de toekomst van bewegwijzering. Berna: ‘Door al het gedoe rondom corona hebben we nog maar twee scholen kunnen bezoeken, maar dat waren wel heel bijzondere ontmoetingen. Het leverde zeker stof tot nadenken op. Hopelijk lukt het binnenkort nog een bezoek te doen zodat we de resultaten kunnen analyseren. Wie weet zit er wel een echt bruikbaar idee bij.’
Aan tafel met wegbeheerders
Ondertussen zit Berna weer op haar gewone werkplek, alhoewel ‘gewoon’; thuiswerken is ook binnen de NBd voorlopig nog het nieuwe normaal. Als senior adviseur bewegwijzering zijn Berna en haar directe collega’s verantwoordelijk voor de bewegwijzeringsplannen. Berna: ‘Als een wegbeheerder iets verandert aan de infrastructuur, bijvoorbeeld een kruispunt wordt een rotonde, dan krijgen wij daar de tekeningen van binnen. We beoordelen wat ze willen en of er wijzigingen in de doelen zijn. Daarna maken we per wegwijzer een plan; waar komt het bord te staan, wat zijn de afmetingen, de lettergrootte, enzovoort.’ Op dit moment werkt Berna aan een bijzonder project, waar de wegbeheerders in de regio Zuid-Kennemerland (grofweg de regio Haarlem, Heemstede, Zandvoort en Bloemendaal) de handen ineengeslagen hebben om gezamenlijk de bewegwijzering aan te pakken. Er is onlangs een nulmeting geweest (wat staat er op dit moment langs de weg?) en in een aantal sessies hebben de wegbeheerders samen met de NBd bepaald wat er moet veranderen. Het routeplan en doelenplan (naar welke doelen wordt op welk moment verwezen?) moet uiteindelijk resulteren in een concreet bordenplan. Deze intensieve samenwerking, waarbij ook de NBd vanaf het begin actief betrokken is, noemt Berna bijzonder. ‘Met zoveel partijen aan tafel lijkt soms inefficiënt, maar met de neuzen eenmaal dezelfde kant op, kan je snel stappen maken. Het zal leiden tot meer continuïteit en uniformiteit in de bewegwijzering, een heel gebied is in één keer gedekt. We kunnen nu ook kleine foutjes eruit halen, bijvoorbeeld de aangegeven kilometers tussen doelen, van die dingen die nu nog wel eens per wegbeheerder nét niet op elkaar aansluiten.’
Binnen de lijntjes kleuren
Vaak gebeurt het niet dat Berna fysiek bij klanten aan tafel zit. Het leeuwendeel van het werk vindt achter het bureau plaats. Toen ze 23 jaar geleden begon, destijds bij de ANWB, was dat anders. ‘Toen moesten we voor alles het veld in om foto’s te maken. Tegenwoordig zijn de beelden via Street Smart vaak beter dan dat we ze zelf kunnen maken, maar je mist daardoor wel het gevoel van de verkeersdrukte, de sfeer en de omgeving. Dat maakt uiteindelijk voor de kwaliteit van je plan weinig uit, maar als ik dan een keer op locatie ben, voel ik zelf wel het verschil.’ Berna kwam niet doelgericht in de wereld van bewegwijzering terecht. Ze deed de HTS, richting industrieel productontwerpen, en kon toch als technisch tekenaar bij de ANWB aan de slag ‘omdat ik het tekenprogramma AutoCad kende’. ‘Waar ik als ontwerper gewend was vrij en creatief te werken, moest alles juist strak binnen de richtlijnen. Als bordenontwerper kleuren we uiteraard keurig binnen de lijntjes, alles moet volgens de regels. Ja, dat creatieve mis ik zeker. Gelukkig kan ik die energie privé goed kwijt in mijn atelier waar ik als beeldhouwer werk. Ik werk met verschillende materialen en sta ook op kunstbeurzen. Het is leuk om ook te zien wat anderen maken en hoe zij op hun beurt op mijn werk reageren.’ Haar rol bij het scholenproject heeft haar veel gebracht. Zo zat ze voor het eerst niet aan tafel als opdrachtnemer, maar als opdrachtgever. ‘Het was leuk om te ervaren hoe commerciële partijen werken. Wij communiceren bijvoorbeeld kort en zakelijk met onze klanten, zij maakten ook van een simpel mailtje bijna een ervaring.’ Ook voor haar kunstenaarsbestaan heeft ze waardevolle dingen opgepikt. ‘Ik geef workshops aan onder andere kinderen en voorheen vertelde ik praktisch wat we gingen doen, nu heb ik gezien dat het zoveel scheelt als je ze echt meeneemt in een verhaal. Dat dat helpt bij het losweken van de creativiteit.’