Een heel nieuw stuk snelweg is in Nederland onderhand een unicum; met het doortrekken van de A15 en de verbreding van de A12 en de A15 moeten de wegen rondom Arnhem weer wat lucht krijgen. Aan Jacqueline te Lindert, omgevingsmanager ViA15 bij Rijkswaterstaat, de schone taak alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. ‘Ik verplaats me altijd in de persoon tegenover me en dan snáp ik dat het voor omwonenden enorm vervelend kan zijn. Gehoord worden, haalt vaak al de angel eruit.’

Vanaf het knooppunt Ressen op de A15 wordt een nieuw stuk snelweg in oostelijke richting aangelegd, om aan te sluiten op de A12 in de omgeving van Zevenaar. Na de A24 en de A16 Rotterdam is de ViA15 momenteel een van de laatste projecten waar echt nog een nieuw stuk snelweg wordt aangelegd. Het is een zeer uitdagend project omdat het nieuw aan te leggen tracé door een natuurgebied loopt, waardoor er maar liefst 17 onderdoorgangen en overgangen worden gerealiseerd. Daarnaast kruist de nieuwe weg de Betuweroute, gaat deze over het Pannerdensch Kanaal en wordt een deel van de weg (half) verdiept aangelegd. Op dit moment is project ViA15 in afwachting van een uitspraak van de Raad van State over het tracébesluit.

De NBd heeft voor project ViA15 in 2019/2020 een bewegwijzeringsplan opgesteld voor het hoofdwegennet waarin circa 200 wegwijzers waren opgenomen. Nu dit door alle partijen is goedgekeurd, richten we ons het komend kwartaal op alle aanpassingen op het onderliggend wegennet en starten we ook een apart project op voor de fietsbewegwijzering. ‘Al met al een zeer uitdagend project met een goede samenwerking tussen het NBd-team dat verantwoordelijk is voor de provincie Gelderland en het RWS-team’, zegt Michel Nieuwenhout, die als portfoliomanager namens de NBd betrokken is bij het project.

Digitale bijeenkomst

Sinds januari 2020 is Jacqueline te Lindert, gepokt en gemazeld als omgevingsmanager bij Rijkswaterstaat, aan het project verbonden. ‘Een leuke uitdaging’, zegt ze met gevoel voor understatement. De huidige modus operandi door corona betekent voor Jacqueline en haar collega’s dat de ‘keukentafelgesprekken’ en informatieavonden in buurthuizen grotendeels verplaats zijn naar de digitale evenknie. ‘Als we met maximaal twee mensen op bezoek komen, voldoen we aan de richtlijnen, dus dat proberen we af en toe nog wel te doen. Maar een zaaltje vol mensen die soms overmand door emoties met verheven stem hun verhaal delen, dat kán echt niet nu. Gelukkig kende ik de betrokken ambtenaren wel al persoonlijk, dat praat toch makkelijker via een beeldverbinding. Dan kijk je elkaar toch net even anders in de ogen dan als je elkaar zo voor het eerst ontmoet.’

Waarderingscijfers

De online bijeenkomsten voor omwonenden en ondernemers hebben ook verrassende voordelen, zegt Jacqueline. ‘Aan de ene kant is het jammer dat je niet één-op-één wat specifieker over een onderwerp kunt doorpraten. Dat gebeurt live eigenlijk altijd wel; dat iemand na afloop nog naar je toe komt. Maar we merken dat de digitale bijeenkomsten veel meer bezocht worden, er komen gerust driehonderd deelnemers. Het is een stuk laagdrempeliger om thuis vanaf de bank in te loggen, dan om door wind en wind naar een achteraf zaaltje te rijden. Via de chat kunnen mensen vragen stellen en wij beantwoorden die dan richting de camera. Ja, tuurlijk is het vreemd om naar een scherm te kijken in plaats van naar de vragensteller. Maar de waarderingscijfers van deelnemers zijn hoog, dus blijkbaar vinden mensen het prima. Bijkomend voordeel is dat mensen die het spannend vinden om live een vraag te stellen, dat nu wél durven. En we willen nog in kleinere groepjes uiteen om over deelonderwerpen te praten. Kortom, het gaat eigenlijk veel soepeler dan ik vooraf had gedacht.’

Selectie op kwaliteit

Bij de aanbesteding van project ViA15 is zorg voor de omgeving nadrukkelijk opgenomen in de EMVI-criteria. Jacqueline: ‘De selectie vond plaats op kwaliteit, niet op prijs. We hebben gevraagd: ‘Wat kunnen jullie doen om de zorgen van de omgeving weg te nemen?’ Minder bouwhinder is essentieel bij een project dat zo lang duurt. Zo gaat aannemerscombinatie GelreGroen eigen bouwwegen aanleggen om zo het onderliggende wegennet niet verder te belasten en hebben ze een slimme bouwwijze geïntroduceerd waardoor we niet hoeven te heien. De brug die straks een groot stuk natuurgebied doorklieft, riep begrijpelijkerwijs veel weerstand op. Het ontwerp is daarom transparant, waardoor de aantasting van het gebied minimaal is. En de brug krijgt twee lagen: de auto’s boven en de fietsers en voetgangers beneden. Halverwege is een rustpunt ingetekend, waardoor je straks op een prachtige locatie kunt recreëren.’

Romeins graf

Het wachten is nu op de beslissing van de Raad van State over de beroepen die zijn ingediend tegen het Tracébesluit ViA15. De aannemer hoeft tot die tijd niet helemaal stil te zitten; de voorbereidende werkzaamheden kunnen gedaan worden en Rijkswaterstaat heeft ook al kabels en leidingen verlegd waar dat nodig was. Jacqueline: ‘Op sommige locaties wordt ook nog archeologisch onderzoek gedaan. Onlangs is er nog een bijzondere ontdekking gedaan, een vondst uit de jagers en verzamelaarstijd. Voor een buitenstaander wellicht minder indrukwekkend dan de eerdere vondst van een Romeins graf, maar toch wel een heel bijzonder puzzelstukje van de geschiedenis van dit gebied.’

Stilstaan bij emoties

De aankoop van de grond is een heel zorgvuldig traject. Jacqueline: ‘Het is natuurlijk hartstikke zuur als de boerderij die al generaties in je familie is, op de lijst staat om gesloopt te worden. Ik verplaats me tijdens gesprekken altijd in de persoon tegenover me en dan snáp ik die emoties. Daar moet je ook echt bij stilstaan, dat erkennen. Vaak is dat ook voldoende om de angel eruit te halen. Dit zit er al zo lang aan te komen, het is geen verrassing. Maar je moet wél goed voor mensen zorgen en voor adequate compensatie zorgen. Dat gaat allemaal volgens richtlijnen waarbij we werken met actuele taxaties. Soms doe je wat extra, we hebben een marge waarbinnen we vrij kunnen bewegen. Zo kunnen soms verhuiskosten vergoed worden bovenop de taxatie. Als mensen een nieuwe plek krijgen, dan gaan ze ook weer door. Zo zitten mensen in elkaar, ze zijn veerkrachtig.’